Günümüzdə avto kredit bəzi insanlar üçün avtomobil almanın tək yoludur. Avto kreditin şərtləri çətinləşməzdən əvvəl bu yolla avtomobil sahibi olanların sayı kifayət qədər idi. Lakin şərtlərin çətinləşməsi çoxları üçün bu arzunu əlçatmaz elədi. Belə ki, əvvəllər maşın alarkən kreditin 70% - ni bank ödəyirdi. İndi isə bu faiz çox aşağıdı. Yəni alıcı maşın alarkən maşının qiymətinin çox hissəsini özü ödəməli olur. Bu da demək olar ki, alıcıların böyük hissəsinə serf etmir.

Hətta bankların statistikalarında belə, avto kreditdən istifadə edənlərin sayının azaldığı deyilir. Bu işlənmiş maşınlarda özünü daha çox göstərir. Belə ki, əvvəkli şərtlərlə işlənmiş maşınlar almaq serf edirdi. Yenilənmiş şərtlərə əsasən isə işlənmiş maşın almaq alıcıya baha başa gəlir və o, böyük məbləğdə pul itirir. Ümumiyyətlə, avto kredit vasitəsilə yeni maşınlar almaq daha uğurlu seçim kimi qiymətləndirilir. Yeni maşınlar da baha olduğundan hər alıcı bu seçimi etmir. Nəticədə isə avto kreditin istifadəçilərinin sayı kəskin şəkildə aşağı düşüb.

Küçədə rast gəldiyimiz maşın markaları sırasında Mercedes xüsusilə coxluq təşkil edir. Bunu motors.az, avtomobil.az, turbo.az kimi maşın alqı-satqı saytlarındakı maşın elanlarında da görmək olar. Avtomobil saytlarında maşın satışı elanlarında da Mercedes ilk yeri tutur. Mercedesin Azərbaycan maşın bazarında liderlik etməsinin bir neçə səbəbi var. Birinci bu maşınların istifadə müddətinin uzun olması Mercedesin ikinci və hətta üçüncü əl kimi istifadəsini asanlaşdırır. İkinci və ya üçüncü əl olmasına baxmayaraq Mercedesin keyfiyyətini özündə saxlaması bu avtomobillərin Azərbaycan maşın bazarındakı liderliyinin əsas səbəbidir. Azərbaycanlı müştərilər Mercedes maşınlarını həm Gürcüstan maşın bazarında - Rustavi maşın bazarında, həm də Almaniya maşın bazarında nisbətən ucuz qiymətə aldıqlarında bu marka Azərbaycan maşın bazarında üstünlük təşkil edir.

Səkilərdə və yolun hərəkət hissələrində dayanmaq və durmaq qadağandır yol nişanının tələblərinə riayyət etməyərək avtomobilini dayandıran şəxslər ciddi cəzalandırırlır. Şəhərin istənilən yerində yol nişanlarının tələblərini pozan sürücülərə rast gəlmək mümkündür. Hətta yol hərkəti qaydalarını pozanlar bəzi yerlərdə DYP əməkdaşalrını aldatmaqdan belə çəkinmir. Belə ki, bu yol nişanının təsir sahəsində maşınını saxlayan şəxslər qəza dayanma işığını yandırmaqla yanaşı, mühərrikin qapağını da səbəbsiz açıb yolda məcburi dayanma əməliyyatını yerinə yetirdiklərini bildirirlər. Bu yolla onlar cərimə ödəməkdən boyun qaçırmaq istəyirlər. Onu da əlavə edim ki, yol nişanlarının tələblərini yerinə yetirmədiklərinə görə sürücülər 40m cərimə ödəsələr də cəza bununla bitmir. Bəzi mənbələrin məlumatına görə evakuatr maşını apardıqda sürücülər 40m yox 70m ödəyirlər. Bununla yanaşı, avtomobili cəza meydançasından çıxaranadək müəyyən vaxt itkisi də olur.

Vaz 2107-nin ölkəyə gətirilməsinə artıq 2ildir ki, qadağa qoyulub. Buna baxmayaraq hələ də avtoxuliqanların sevimli maşınıdır. El arasında 07 kimi tanınan və zamanına görə ən məşhur maşınlardan olan bu modelin istehsalı da elə həmin tarixdən etibarən dayandırılıb. Vazın 8-ci nəsli olan bu maşın artıq 2ildir ki, istehsal olunmasa da, hələ də ölkəmizdə kifayət qədərdir və ən əsası avtoxuliqanların ən sevimli maşınlarındandır. Bəs onu avtoxuliqanlara belə sevdirən nədir? Avtoxuliqanların dediklərinə görə 07 maşını ilə döngəyə girmək daha asandır. Eyni zamanda bu maşın avtomobil bazarındakı digər maşınlara nisbətdə qiyməti ucuzdur. 07-nin sevimli maşın olmasının daha bir səbəbi isə onun digər maşınlara nisbətdə daha az yanacaq sərf etməsidir.

Bu qədər üstünlükləri olan bir maşını bəs niyə maşın bazarından çıxardılar? Bu suala DYP əməkdaşları maşının təhlükəsizlik baxımdan çox aşağı səviyyədə təmin olunmasını əsas gətirdilər. 07maşınlarında sürücülərin və sərnişinlərin təhlükəsizliyi təmin edəcək hava yastıqları yoxdur. Qəzaya uğradıqda maşından sağ çıxma ehtimalı çox azdır. Bundan əlavə maşında kondisonerin olmaması, rahatlığın nisbətdə az olması da maşının mənfi cəhətlərindəndir

Azərbaycan maşın alverçiləri maşınları daha ucuz qiymətə bir başa satıcıdan almaq üçün əsasən Almaniya maşın bazarına üz tuturlar. Maşın alverçilərinin birbaşa Avropanın ən böyük maşın bazarlarından olan Almaniya maşın bazarına üz tutmasının daha bir səbəbi də alman maşınlarının daha təhlükəsiz, daha rahat və daha davamlı olmasıdır. Almaniyada köhnə maşınını satıb yeni maşın alanlara güzəşt siyasəti almanların köhnə maşınlarını daha ucuz qiymətə satmasına şərait yaradır. Sözsüz ki, bu da bizim maşın alverçilərini Alman maşın bazarına həvəsləndirir.

Lakin alman maşın bazarına üz tutanlar bilməlidir ki, Almaniyada maşın bazarı 3 yerə bölünür. Bunlardan ilk ikisinin sahibi almanlardır. İlk iki yeri tutan bu bazarlarda nisbətən ən yeni və az işlənmiş maşınlar satıldığından belə tipli maşın bazarlarının müştəriləri də almanlardır. Üçüncü yerdə olan maşın bazarının sahibləri isə əsasən miqrantlar olur və onlar nisbətən köhnə maşınların alqı satqısı ilə məşğul olurlar. Azərbaycana gətirilən maşınlar isə əsasən belə bazarlardan olur. İlk iki yerde olan bazarda satılan avtomobillərin vuruğu, dəyişdirirlmiş detalları barədə ətraflı məlumat verilir. Üçüncü yerdə olan maşın bazarında isə nəinki belə detallar barədə məlumat verilmir, hətta onun texniki passportu gizlədilir, spidometri geri çəkilir. Ucuz qiymətə olmasına baxmayaraq maşın üçün Almaniyaya üz tutmazdan əvvəl professionalların faydalı məsləhətlərindən yararlanın və ya onlardan hərtərəfli məlumat almağa çalışın.        

Yol nişanları öz daşıdıqları mənaya görə bir neçə hissəyə bölünür: məlumatlandırıcı, qadağanedici, üstünlük, servis nişanları, əlavə məlumat nişanları, məcburi hərəkət istiqaməti nişanları, yol işlərində istifadə olunan nişanlar və s. Yol nişanların əsas məqsədi sürücüləri mümkün qədər qəzalardan uzaq tutmaqdır. Məsələn, məlumatlandırıcı yol nişanları maşının əsas yolda və ya ikinci dərəcəli yolda hərəkət etdiyini, yolun neçə zolaqdan ibarət olduğunu, avtobusların dayanacaq yerini, piyada keçidini, yeralti piyada keçidini göstərərək sürücünü məlumatlandırır. Məcburi hərəkət nişanları isə maşının məcburi olaraq sola, sağa, düzünə hərəkət etməsini bildirir. Üstünlük nişanları yolda hərkət edən avtomobilin digər yolla hərəkət edən maşınlara nisbətdə daha üstün olmasını göstərir və bildirir ki, sürücü nişanları nəzərə alaraq hərəkət etsin. Daşıdığı mənadan asılı olmayaraq yol nişanlarının əsas məqsədi yol hərəkəti qaydalarına riayyət olunmasına kömək etmək və qəzaların maximum halda qarşısını almaqdır.

Yol nişanları əsasən formalarına görə də bir neçə yerə bölünür: üçbucaq formada, kvadrat formada, düzbucaq formada olan yol nişanları. Lakin, yol nişanları arasında 2 yol nişanı var ki, öz formasına görə digərlərindən tamamilə seçilir. Bunlardan biri yol verin nişanı, digəri isə dayanmadan keçmək qadağandır nişanı. Bu nişanların digərlərindən fərqlənməsinin də əsas səbəbi odur ki, tək həmin yolda hərəkət edən avtomobilin sürücüsü yox, qarşıdan gələn maşının sürücüsü də bu nişanın tələblərindən xəbərdar olsun.

2009-cu ildən fəaliyyət göstərən Rustavi maşın bazarı Cənubi Qafazın ən böyük maşın bazarı hesab olunur. Rustavi maşın bazarında motosikletlərdən tumuş SUV-lərə qədər hər növ və hər markadan olan maşınlara rast gəlmək mümkündür. 5 min maşın tutumu olan Rustavi maşın bazarında azərbaycanlı maşın alcıları ilə yanaşı, türk, rus və hətta qazax maşın alıcılarını da görmək olar. Bazar 7 hissədən ibarətdir. Onlardan cəmi birində yük və sərnişin daşımaya aid maşınlar satılır. 200-dən çox işçisi olan bu maşın bazarında əsasən Avropadan gətirilən işlənmiş maşınlar satılır. Satılan maşınlar elə bazarın içində sənədləşdirilir.

Rustavi maşın bazarının uğurlu tarixçəsi olmasına, Gürcüstan büdcəsinə xeyli gəlir gətirməsinə baxmayaraq ötən ilin əvvələri bazarın bağlanması fikri də var idi. Ukranyanın bir bankından alınmış kreditlə tikilmiş bu bazar expertlərin fikrincə kredit borcunu yox, yalnız onun faizlərini ödəməyə qadirdir. Ötən il bazarın bağlanma qorxusu olsa da Rustavi maşın bazarı hələ də maşın alqı satqısı ilə məşğul olanların ixtiyarındadır.

Artıq uzun illərdir ki, Azərbaycan maşın alıcıları maşın almaq üçün Rustavi maşın bazarına üz tuturdular. Lakin son zamanlar maşın alverçiləri Rustavi maşın bazarına getməkdən imtina edir. Belə ki, əvvəllər şənbə və bazar günləri 200-ə dək avtomobil sərhədi keçmək üçün növbədə dururdusa, indi belə növbəni görmək olmur. Bunun da bir neçə səbəbi var. Birinci səbəb odur ki, Gürcüstanin Poti limanına gələn bu maşınların demək olar ki, əksəriyyəti vuruq maşınlardı. Həmin maşınlar düzəldilərək azərbaycanlı maşın alıcılarına satılır. Hətta maşını alıb bazardan çıxar çıxmaz hər hansı problem yarandığında maşını demək olar ki, qaytarmaq mümkün olmur. Bu da Rustavi maşın bazarına olan marağın azalmasında əsas səbəblərdəndir.

Azərbaycanlı alıcıların gürcü dilini bilməməsi də avtomobil alverində yaranan problemlərdən biridir. Belə ki, gürcü dilini bilməyən azərbaycanlı alıcılara gürcülər artıq qiymətə maşın satmaq istəyirlər və əksər vaxtlarda buna müvəffəq olurlar. Lakin sonralar alınan maşınların keyfiyyəti dəyərindən aşağı olması məlum olur. Buna görə də azərbaycanlı alıcılar Rustavi maşın bazarına olan marağını itirib.

Avto kredit alaraq avtomobil sahibi olanların sayı günbəgün artır. Bəs avto kredit nə dərəcədə sərfəlidir? Kredit verən bankların hər birinin özünün ayrı şərti var. Demək olar ki, hər avto salon bir bankla işləyir. Sözsüz ki, hər bankın özünəməxsus kredir şərtləri var. Avto kreditin illik faizləri 18 %-dən başlayaraq 24 %-dəkdir. Bundan əlavə maşın alarkən banklar maşının təxmini 50 %-ni əvvəldən alır. Məbləğin 5 %-i qədər sığorta və 5 % bank xərci üçün əlavə pul ödəməlisiniz. Avto kreditlə avtomobil alanlar avtomobilin qiymətinin təxminən 10 % -ni bu yolla əlavə ödəmiş olur.

Bəzi avtosalonların daxilində isə kredit şöbəsi var ki, maşın alıcıları heç bir banka getmədən bu şöbə vasitəsilə avtomobili kreditlə ala bilir. Belə olan halda maşın avtosalonda işləyən bir nəfərin adına sənədləşdirilir. Maşın sahibinə etibarnamə ilə verilir. Pul tam ödəndikdən sonra isə avtomobil alan adamın adına sənədləşdirilir. Lakin Təhlükəsizlik baxımıından bunu çox adam qəbul eləmir. Banklarda verilən avto kreditin şərtlərinin çətinləşdirildikdən sonra avto kredit vasitəsilə maşın sahibi olanların sayı əvvəlkinə nisbətdə azalıb. Lakin belə çətinləşməyə və avto kredit vasitəsilə maşın alanda itirilən pullara baxmayaraq avto kredit hələ də maşın bazarında əhəmiyyətli yer tutur.