Maşın alqı satqısı ilə məşğul olanlar bildirir ki, avto kreditin şərtlərini dəyişdirdikdən sonra avtomobil bazarında maşın satışı çox aşağı düşüb. Daha sonralar isə Avro 4 standartına keçmə də avtomobil bazarına təsirsiz ötüşmüyüb. Belə ki, Azərbaycan maşın bazarının əsas tələbi olan alman maşınlarının 2005-ci ildən sonra sonrakı istesalı ölkəyə buraxılmır. Bu da maşınların əvvəlkinə nisbətdə baha başa gəlməsinə səbəb olur. Maşın bazarında ara –sıra gəzən maşın alıcıları bildirir ki, maşının qiyməti çox bahadı. Ümumiyyətlə bazarda bahalıqdı. Satılan maşınlar malik olmalı dəyərdə deyil. Satıcılarsa əksinə maşınların qiymətlərinin ucuz olduğunu deyirlər. Maşın alqı satqısı ilə məşğul olanlar bildirir ki, avtomobillərin qiyməti 2 -3 il əvvələ nisbətdə daha ucuzdu.

Expertlər isə maşın alıcılarının tərəfindədir. Onlar da bildirir ki, maşınların qiyməti bahalaşıb. Bu da artıq köhnə maşınların ölkəyə buraxılmaması ilə əlaqədardır. Belə ki, qanun qüvvəyə minməzdən əvvəl maşın alqı satqısı ilə məşğul olan biznesmenlər əllərində olan pullarına köhnə maşın alaraq saxlamış və indi onları bazara çıxarırlar. Əhalinin isə gəliri onlara yeni maşın almağa imkan vermir. Buna görə də onlar işlənmiş maşına üstünlük verirlər. Expertlər bildirir ki, hazırda istifadə olunan maşınların böyük əksəriyyəti Avro 2 standartına belə cavab vermir. Əhalini yeni maşın almağa həvəsləndirmək üçün Avropa ölkələrinin təcrübəsindən istifadə etmək lazımdı. Belə ki, köhnə maşını satıb yeni maşın almaq istəyənlərə müəyyən güzəştlər olunmalıdır.

DYP-də sürücülük imtahanı vermək istəyənlərin ən böyük yardımçısı virtual “müəllim”lərdir. Belə ki, motor.az, azpdd.info, sukan.az saytları istənilən gələcək sürücüyə əla imkan yaradır. Sürücülüyün nəzəri tərəflərini kiyafət qədər yaxşı öyrədən virtual “müəllimlər” yol hərəkəti nişanlarını və onların mənalarını sürücülərə kifayət qədər yaxşı öyrədir. Belə ki, həmin avtomobil saytları öz istifadəçisinə testlərlə yol hərəkəti qaydalarını öyrədir. Hər bir testin sonunda isə cavabın doğru və ya yalnışlığından asılı olmayaraq testin və onun cavabının izahı verilir. Yol hərəkəti nişanlarının da xüsusi izahı gələcək sürücünün bu yol nişanlarını daha yaxşı mənimsəməsinə kömək edir. Daim yenilənən cərimələrin motor.az, azpdd.az, sukan.az kimi saytlarda öz əksini tapması imtahana hazırlaşanların köməyinə gəlir.

Avtomobil saytlarının gələcək sürücülərin yüksək səviyyədə imtahana hazırlaşması üçün online imtahan bölməsi də yaradıblar. Motor.az, sukan.az, azpdd.info-nun yaratdığı bu online imtahan bölməsi DYP-dəki imtahandan heç də fərqlənmir. 15 dəqiqə ərzində verilən 10 sualın cavablanması şərti də eyni rəsmi imtahandakı kimidir. Belə ki, ilk doqquz sualı doğru cavablandırdıqda imtahanın nəticəsi uğurlu hesab olunur. 2 sualı yalnış cavablandırmaq isə yol hərəkəti qaydalarını bilməmək kimi qiymətləndirilir. 

Qısa zaman müddətində şəhərə gələn qonaqlar, bəzən isə yerlilər arenda maşınlardan istifadə edirlər. Arenda maşınları motor.az saytindan və ya digər arenda maşınlar üçün nəzərdə tutulmuş saytlardan tapmaq olar. Bunun üçün sadəcə münasib avtomobil saytını internetdən tapmaq və istəyinizə uyğun axtarış vermək kifayətdir. Demək olar ki, bütün marka və bütün klas maşınların arendası mümkündür. Arendaya verilən maşınların qiymətləri müxtəlifdir. Qiymətlərin müxtəlifliyinə bir neçə amil təsir göstərir. Yüksək qiymətli maşınlar əsasən buraxılış ili yeni olan avtomobillərdir. Buraxılış ili köhnəldikcə maşının arenda qiyməti də düşür. Arenda qiymətinə təsir göstərən amillərdən biri də maşınların markasıdır. Marka dəyişdikcə qiymət də münasib olaraq dəyişir. Məsələn, Kia markalı 2010-cu il istehsalı bir maşını bir gün üçün 140 $-a əldə etmək mümkündür. Halbuki, həmin ilin buraxılışı olan Mercedes – Benz markalı maşının 1 günü üçün 260 $ ödəməlisiniz.

Hazırda müxtəlif arenda şirkətləri var. Hər birinin də özünə məxsus şərtləri var. Belə ki, bəzi arenda maşın şirkətləri hətta hava limanına transfer də təklif edir. Arenda maşın təklif edən şirkətlərin xidmətləri sırasında sürücü ilə verilən maşınlar da var. Bundan başqa arenda şirkətləri tarixi yerlərə ekskursiya xidmətlərini də təklif edir. Hətta bəzi şirkətlər öz müştərilərini bələdçi və tərcüməçi xidmətləri ilə də təmin edə bilər. Sözsüz bu xidmətlər üçün əlavə xidmət haqqı hesablanır.

Azərbaycan avtomobil bazarında hər markadan və müxtəlif illərin istehsalı olan maşınlara rast gəmək mümkündür. Avtomobil bazarında olan markalar və maşınların istehsal illəri bazarın əsas tənzimlənmə mexanizmidir. Belə ki, maşınların qiymətinin müəyyən olunması məhz bu iki amildən asılıdır. Maşının markası dəyişdikcə qiymət də dəyişir. Bundan başqa, maşının istehsal ili köhnəldikcə onun qiyməti də aşağı düşür. Hal – hazırda Azərbaycan avtomobil bazarında motor həcmi kiçik olan, servisi ucuz başa gələn maşınlara üstünlük verilir. Bir ildən artıqdır ki, VAZ 2107 markalı maşının Azərbaycana girişi qadağan olunub. Buna baxmayaraq o, hələ də bazarda üstündür. VAZ 2107-nin əsas alıcıları onun servis xidmətinin ucuzluğu ilə əlaqələndirirlər. Bundan başqa, onun az yanacaq sərf etməsi də alıcıları məmnun edən xüsusiyyətlərdəndir.

Digər markalar içərisində isə Mercedes – Bens maşın bazarında liderlik edir. Bu maşınların da qiyməti digər bahalı markalara nisbətdə ucuzdur. Mercedes markalı maşınlarda motorun böyükülüyünü istəyə uyğun seçmək mümkündür. Belə ki, yanacağın qiymətinin artıma doğru dəyişdiyini nəzərə alan maşın alıcıları öz büdcələrinə münasib maşın ala bilərlər. Həm də Mercedes maşınlarının ehtiyyat hissələri və servis xərci də digər markalardan seçilir. Deməli, maşınların buraxılış ili, yanacaq sərfiyyatı və servis xidmətinin münasibliyi maşının qiymətinə təsir göstərən amillərdəndir.

Avtomobil alarkən alıcılar maliyyə imkanlarından asılı olaraq ən yaxşı maşını seçmək istəyirlər. Buna görə də öz tələblərini əvvəldən müəyyənləşdirirlər. Avtomobili almazdan əvvəl bir müddət araşdırma apararaq öz istəklərinə münasib maşın tapmaq istəyirlər. Maşın alıcıları əsasən işlənmiş maşınlara üstünlük verirlər. Bu onunla əlaqədardır ki, yeni maşınların qiyməti heç də həmişə alıcıların cibinə uyğun olmur. Ümumiyyətlə, avtomobil alındıqdan sonra ilk üç il onun qiyməti kəskin şəkildə düşür. İlk üç ildən sonra isə avtomobil qiymətini yavaş – yavaş itirməyə başlayır. Bu üç ildə isə əksər işlənmiş maşınlar öz keyfiyyətini və rahatlığını qoruyur. Buna görə də alıcılar yeni maşın almağa tələsmir və yeni avtomobil aldıqda müəyyən məbləğ itirmək istəmirlər.

Avtomobil alıcılarının diqqət yetirdiyi xüsusiyyətlərdən biri də maşınların yürüşüdür. Belə ki, avtomobil bazarında alıcıların ilk maraqlıdığı xüsusiyyət maşının yürüşüdür. Hər bir alıcı çalışır ki, alacağı maşının yürüşü mümkün qədər az olsun. Sözsüz ki, yürüşü az olan maşının qiyməti isə nisbətdə baha olur. Onu da qeyd edim ki, maşın alqı – satqısı ilə məşğul olan şəxslər bəzən avtomobilin spidometrini geri çəkirlər. Bu yolla onlar avtomobilin yürüşünü azaltmaqla maşının qiymətini qaldırırlar.

Sürücülər daim yolda olan tıxaclardan şikayətlənir. Tıxacların isə yaranmasının müxtəlif səbəbləri var. Bəzi yollarda avtomobillərin uzun müddət tıxaclarda qalmasının səbəbi yollarda aparılan təmir işləridir. Bəzi hallarda isə maşınların çoxluğu və yolların dar olması da tıxaclara səbəb ola bilər. Tıxacların digər səbəbi də sürücülərin yol hərəkəti qaydalarına və yol nişanlarının tələblərinə riayyət etməməsindən irəli gəlir. Sürücülər mənzil başına tez çatmağa tələsir. Buna görə də yol hərəkəti qaydalarını pozur. Tıxaclar zamanı sürücülərin ən çox yaratdığı qayda pozuntusu yolayrıcına girməklə bağlıdır. Belə ki, işıqforun qarşısında dayanan sürücü yolayrıcından sonra tıxac olmasına baxmayaraq yolayrıcına girir. Yol hərəkəti qaydalarınagörə isə sürücü tıxac olan yolayrıcına girməməlidir.

Tıxaclarda ən çox yaşanan qayda pozuntularından biri də sürücülərin yol hərəkəti qaydalarını pozaraq əks istiqamətli hərəkət zolağına çıxmalarıdır. Avtomobillərini əks istiqamətli hərəkət zolağına çıxaran sürücülər digər maşınların da yolunu bağlayır. Bu yolla əks istiqamətli maşınların da hərəkəti çətinləşir və tıxacda yığılan avtomobillərin sayı çoxalır. DYP əməkdaşlarının səylərinə baxmayaraq tıxaclarda yol hərəkəti qaydalarını və yol nişanlarının tələblərini pozanların sayı azalmır. Belə sürücülərin sayı çox olduğuna görə onları cəzalandırmaq da çətin məsələyə çevrilir. Maşınların intensiv hərəkəti zamanı yol hərəkəti qaydalarını pozan sürücülər artdıqca tıxaclar da çoxalır.

Yaxın vaxtlara qədər avtomobil alıcıları xarici avtomobil bazarından istənilən avtomobili alıb ölkəmizə gətirirdilər. Lakin aprel ayının birindən etibarən Avro 4 standartına keçidlə əlaqədar olaraq şərtlər də dəyişdi. Belə ki, yerli maşın bazarında liderlik edən alman maşınlarının 2005-ci ildən əvvəlki buraxılış ilinin respublikamıza girişi qadağan oldu. Artıq Azərbaycana yaşı 9 ildən artıqolan avtomobil gətirilməyəcək. Buraxılış ili isə 2005-ci ildən sonra olan avtomobillər Azərbaycan alıcıları üçün baha başa gəlir. Yəni, 2005 – ci ildən sonra istehsal olunmuş avtomobillər satıldığı bazarda da yüksək qiymətə satılır. Bu da Azərbaycanlı maşın alqı satqısı ilə məşğul olanları razı salmır.

Yerli avtomobil bazarında avtosalonların ön plana çıxmasının daha bir səbəbbi də Azərbaycanlı maşın alqı satqısı ilə məşğul olanların son dövrlər xarici bazarlarda aldadılmasıdır. Belə ki, alman maşın bazarında olan maşın alverçiləri öz maşınlarını satmaq üçün maşın servis kitabçasını gizlədir, hətta spidometri geri çəkməkdən belə çəkinmirlər. Bu da maşın alqı satqısı zamanı alıcıların aldanmasına səbəb olur və avtomobilin lazımı keyfiyyətdə olmaması ilə nəticələnir. Gürcüstan bazarında isə avtomobil satıcıları maşın alıcılarının Azərbaycandan olduğunu biləndə avtomobilin qiymətini kifayət qədər qaldırırlar. Bütün bu səbəblər maşın alıcılarını avtosalondan yeni avtomobil almağa sövq edir.

Zaman keçdikcə insanlar da, onların zövqləri də dəyişir. Avtomobil sahəsində də bu belədir. Avtomobil modelləri dəyişdikcə insanın istəkləri də dəyişir. Maşına olan istək bəzən yaşla bağlı olaraq dəyişir. Cavanlar, adətən, kiçik ölçülü sedanlara üstünlük verirlər. Fikrimcə, bununda əsas səbəblərindən biri də mailiyyə problemləri ilə əlaqədardır. Belə ki, maliyyə durumu stabil olmayan və nisbətdə maliyyəsi az olan gənclərin seçimi kiçik maşınlar olur. Vaz 2107 də gənclərin sevimli maşınları sırasındadır. El arasında 07 kimi tanınan bu maşınlar əslində avtoxuliqanlar arasında daha məhşurdur. Bunun da əsas səbəbi 07 markalı maşınların nisbətdə ucuzluğu, az yanacaq sərf etməsi və rahat idarə olunmasıdır. SUV-lər isə həmişə kimi cavanların ən sevimli maşını olaraq qalır.

Maşın alarkən istəklə yanaşı, ən mühüm məsələ maliyyə problemidir. Gəliri stabil və cavanlara nisbətdə çox olan orta yaşlı nəsil isə daha geniş və yeni model maşınlara üstünlük verirlər. Maşının genişliyinə və rahatlığına görə Mercedes markası yaşlı nəslin ən sevimli avtomobili olaraq qalır. Lakin son zamanlar yaşlı nəslin sevimliləri sırasına Toyota Land Cruiser Prado də daxil olub. Öz qabaritlərinə görə xüsusi seçilən bu model artıq Azərbaycan avtomobil bazarında özünə kifayət qədər yaxşı mövqe tutub.

Hər kəs avtomobil sahibi olmaq istəyir. Maşın sahibi olmaq üçün maliyyə imkanı olmayanlar avto kreditlə arzularını həyata keçirirlər. Yaxın zamanlarda avto kreditin şərtlərinin çətinləşdi və bu da avto kreditlə avtomobil sahibi olmaq istəyənlərin işini çətinə saldı. Yəni, avtomobil bazarında durğunluq yarandı. Əvvəlki kimi çox olmasa da, avto kreditdən istifadə edənlər hələ də var. Avto kreditin şərtləri demək olar ki, bütün avtomobil saytlarında var. Avto kredit yolu ilə avtomobil sahibi olmaq heç də hər kəsə qismət olmur. Belə ki, bəzən krediti ödəyə bilməyə müştəri maşını banka geri verməli olur. Kredit mütəxəssislərinin bildirdiyinə görə belə halla əsasən cavan müştərilər qarşılaşır. Təbii ki, bu da onların arzularının heç də həmişə cibləri ilə tutuşmamasının səbəbidir.

Cavanların avto kreditlə aldığı avtomobilin geri qaytarılmasının daha bir səbəbi də onların stabil olmayan maaşları və əlavə xərcləridir.Belə ki, cavanların böyük qismi qazandığı məvacibin böyük hissəsini əlavə xərc kimi xərcləyirlər. Həm də onların maaşı stabil olmur. Buna görə də bəzi hallarda avto krediti ödəyə bilməyən cavanlar avtomobilini geri vermək məcburiyyətində qalırlar. Sözsüz ki, bu da hər iki tərəf, həm bank, həm də müştəri üçün elə də müsbət hal sayılmır.

Yay mövsümü həm də turizm mövsümüdür. İnsanlar daim bir yerdən digər yerə səyahətə gedir. Səyahət zamanı da maşınlar insanların ən yaxın köməkçiləridir. Getdiyi hər yerə avtomobilini də özü ilə apara bilməyənlər arenda maşınlara üstünlük verir. Arenda maşınlar turistlərin həm ölkə daxilində, həm də ölkə xaricində köməyinə gəlir. Arenda maşınların tapmağın ən asan yolu isə avtomobil saytlarıdır. Belə saytların köməyi isə xaricə səyahət edən turistlər getdiyi ölkələrdə əvvəlcədənmaşın icarəyə götürə bilirlər.

Arenda maşınlarının xüsusən də turistlər arasında məhşurlaşmasının əsas sabəbi avtomobilin rahatlığıdır. Getdiyi hər yerə öz avtomobilində istənilən vaxtda çatmaq istəyən turistlər bu rahatlığı heç də əldən vermək istəmirlər. Bəzi ölkələrdə isəarenda maşın pula qənaət etmək deməkdir. Getdiyi ölkədə uzaq məsafələrə görə taksiyə artıq pul ödəmək istəməyənlər arenda maşınları seçir. Deməli, rahatlıq və qənaət arenda maşın götümək üçün əsas səbəbdir. Onu da qeyd edim ki, arenda maşınlardan ən çox turistlər istifadə edir və yay mövsümü turstlərin səyahət mövsümü olduğundan arenda maşınların da işlək olduğu mövsüm kimi seçilir.