< Qeri | Mündəricat | İrəli >

Maddә 1. Әsas anlayışlar

Bu Qanunda aşağıdakı anlayışlardan istifadә olunur:

1) yol hәrәkәti — xüsusi nәzәrdә tutulmuş yollarda nәqliyyat vasitәlәrinin kömәyi ilә vә ya belә kömәk olmadan hәrәkәt etmәk, habelә sәrnişin vә yük daşınması üzrә fiziki vә hüquqi şәxslәrin tәlәbatlarını ödәmәk prosesindә yaranan ictimai münasibәtlәrin mәcmusudur;

2) yol hәrәkәtinin tәşkili — nәqliyyat vasitәlәrinin vә ya piyadaların tәhlükәsizliyini, fasilәsiz vә rahat hәrәkәtini, optimal sürәtini tәmin etmәk mәqsәdilә küçә-yol şәbәkәsindә hәyata keçirilәn vә yol hәrәkәtinin ayrılmaz hissәsi olan mühәndis vә tәşkilati tәdbirlәr sistemidir;

3) yol hәrәkәtinin tәhlükәsizliyi — yol hәrәkәti iştirakçılarının vә cәmiyyәtin yol-nәqliyyat hadisәlәrindәn vә

onların nәticәlәrindәn müdafiә olunma dәrәcәsini göstәrәn yol hәrәkәti vәziyyәtidir;

4) beynәlxalq yol hәrәkәti — bir dövlәtin fiziki vә ya hüquqi şәxsinә mәxsus olan vә başqa dövlәtin әrazisinә

müvәqqәti gәtirilәrәk vә orada qeydiyyata alınmayan nәqliyyat vasitәsinin iştirak etdiyi yol hәrәkәtidir;

5) avtomobil yolu — yol hәrәkәti qaydalarına, dövlәt standartlarına vә digәr normativ-hüquqi aktlara uyğun olan ölçülәrә vә kütlәyә malik avtomobillәrin, avtobusların, motosikletlәrin müәyyәnlәşdirilmiş sürәtlә tәhlükәsiz vә rahat hәrәkәtini tәmin etmәk üçün nәzәrdә tutulan yoldur;

6) avtomagistral — nәqliyyat vasitәlәrinin hәrәkәti üçün xüsusi çәkilmiş vә nәzәrdә tutulmuş elә bir yoldur ki:

• hәmin yol boyunca yerlәşәn tәsәrrüfat, istehsal vә ya tikinti tәyinatlı obyektlәr digәr nәqliyyat vasitәlәri tәrәfindәn istifadә edilә bilmәz;

• ayrı-ayrı yerlәri istisna olmaqla vә ya müvәqqәti qaydanın müәyyәnlәşdirildiyi hallarda başqa, әks istiqamәtlәrdә hәrәkәt istiqamәtlәri üçün ayrı-ayrı hәrәkәt hissәlәri vardır, hәm dә bu hissәlәr arasında hәrәkәt üçün nәzәrdә tutulmayan ayırıcı zolağın vә ya müstәsna hallarda başqa vasitәlәrin kömәyi ilә hәdd qoyulmuşdur;

• dәmiryol, tramvay yolları vә başqa yollarla, habelә piyada zolaqları ilә bir sәviyyәdә kәsişmәlәri yoxdur;

7) yolun hәrәkәt hissәsi — yolun nәqliyyat vasitәlәrinin hәrәkәti üçün istifadә edilәn hissәsidir (yolun ayırıcı zolaq vasitәsilә dürüst müәyyәn edilәn vә ya müxtәlif sәviyyәlәrdә olan bir neçә hәrәkәt hissәsi ola bilәr);

8) yol çiyini — yolun hәrәkәt hissәsindә hәrәkәtin kәnar zolağı vә ya kәnar zolaqları, yaxud velosiped zolaqları müәyyәn nәqliyyat vasitәlәrinin hәrәkәti üçün nәzәrdә tutulduqda, “yol çiyini” digәr yol istifadәçilәri üçün yolun qalan hissәsinin kәnarıdır;

9) baş yol — kәsişәn (bitişәn) yola nisbәtәn müvafiq nişanlarla işarәlәnmiş yol vә ya torpaq yola nisbәtәn bәrk örtüyü olan (asfalt vә ya sement-beton, daş materialları vә s.) yol, yaxud bitişik әrazilәrdәn çıxışlara nisbәtәn hәr hansı yoldur (ikinci dәrәcәli yolda yolayrıcı qarşısında örtüklü sahәnin olması, onu әhәmiyyәtcә kәsişdiyi yola bәrabәr etmir);

10) piyada keçidi — yolun hәrәkәt hissәsindә piyadaların yolu keçmәsi üçün nәzәrdә tutulan sahә, yaxud

mühәndis qurğusudur;

11) yolayrıcı — yolların bir sәviyyәdә hәr hansı kәsişmәsi, birlәşmәsi vә ya şaxәlәnmәsi, o cümlәdәn bunların әmәlә

gәtirdiyi әrazidir;

12) nizamlanan yolayrıcı — hәrәkәt növbәliliyi svetoforun vә ya nizamlayıcının siqnalları ilә müәyyәnlәşdirilәn yolayrıcıdır;

13) nizamlanmayan yolayrıcı — nizamlayıcının olmadığı, svetoforun qurulmadığı vә ya söndürüldüyü, yaxud yanıb-sönәn sarı rәngli işıq siqnalının işlәdiyi yolayrıcıdır;

14) ayırıcı zolaq — yolun ayrılmış elementi olub, yanaşı yerlәşәn hәrәkәt hissәlәrini bir-birindәn ayıran, lakin nәqliyyat vasitәlәrinin hәrәkәti vә ya dayanması, elәcә dә piyadaların hәrәkәti üçün nәzәrdә tutulmayan hissәsidir;

15) hәrәkәt zolağı — yolun hәrәkәt hissәsinin nişanlama xәtti vasitәsilә bölünmüş, eni avtomobillәrin bir sırada hәrәkәti üçün kifayәt edәn hәr hansı uzununa zolağıdır;

16) sәki — yolun hәrәkәt hissәsinә bitişik olan vә ya qazon vasitәsilә ondan ayrılmış, piyadaların hәrәkәti üçün

nәzәrdә tutulan hissәsidir;

17) nәqliyyat vasitәsi — yolda hәrәkәt üçün konstruksiya imkanları olan vә insan tәrәfindәn idarә edilәn qurğu, habelә onun qoşqusudur (nәqliyyat vasitәlәri mexaniki vә insanın, yaxud heyvanın әzәlә enerjisi ilә hәrәkәtә gәtirilәn nәqliyyat vasitәlәrinә bölünür);

18) mexaniki nәqliyyat vasitәsi — asma mühәrrikli velosipedlәr vә relsli nәqliyyat vasitәlәri istisna olmaqla, hәr hansı özügedәn nәqliyyat vasitәsidir;

19) avtomobil — yollarda adamların vә ya yüklәrin daşınması, yaxud adam vә ya yük daşıyan nәqliyyat vasitәlәrinin yedәyә alınması üçün istifadә edilәn mexaniki nәqliyyat vasitәsidir (bu anlayış trolleybusları, yәni elektrik naqili ilә birlәşdirilmiş relssiz nәqliyyat vasitәlәrini dә әhatә edir. Lakin yollarda adamların vә yüklәrin daşınması vә ya bu mәqsәdlә istifadә edilәn nәqliyyat vasitәlәrinin yedәyә alınması üçün istifadә edilәn vә yalnız yardımçı funksiya daşıyan kәnd tәsәrrüfatı traktorları kimi nәqliyyat vasitәlәrini әhatә etmir);

20) operativ nәqliyyat vasitәlәri — yanğından mühafizә, polis, tәcili tibbi yardım, qәza-xilasetmә bölmәlәrinin , hәrbi avtomobil müfәttişliyinin funksional tapşırıqlarının yerinә yetirilmәsi, pul mәdaxilinin inkassasiyası vә qiymәtli yüklәrin daşınması, Azәrbaycan Respublikasının ali vәzifәli şәxslәrinin mühafizәsi vәzifәlәrinin icrası üçün nәzәrdә tutulan, Milli operatora mәxsus olan vә poçtun daşınmasında istifadә edilәn, üstündә xüsusi qrafikalı rәngli sxemlәr, yazılar vә tanınma nişanları olan, xüsusi işıq vә sәs siqnalları ilә tәchiz edilmiş avtomobillәrdir;

21) qoşqu — mexaniki nәqliyyat vasitәsi ilә yedәyә alınmaq üçün nәzәrdә tutulan hәr hansı nәqliyyat vasitәsidir;

22) yarımqoşqu — avtomobillәrә birlәşdirilmәk üçün nәzәrdә tutulan, bir hissәsi avtomobilә söykәnәrәk özünün vә yükün kütlәsinin xeyli hissәsini onun üstünә salan hәr hansı qoşqudur;

23) uzun ölçülü nәqliyyat vasitәsi — uzunluğu 24 metrdәn çox olan nәqliyyat vasitәsidir;

24) özügedәn maşınlar — tırtıllı traktorlar da daxil olmaqla tikintidә, meşә vә kәnd tәsәrrüfatında, başqa işlәrdә istifadә üçün nәzәrdә tutulan nәqliyyat vasitәsidir;

25) tәkәrli traktor — yollarda qoşquları yedәyә almaq üçün istifadә edilәn vә konstruksiyasına görә maksimum sürәti saatda 30 kilometrdәn yüksәk olmayan nәqliyyat vasitәsidir;

26) motosiklet — mühәrriki olan ikitәkәrli, arabalı vә ya arabasız mexaniki nәqliyyat vasitәsidir (tam lәvazimatlı vәziyyәtdә kütlәsi 400 kiloqramdan çox olmayan üç vә dördtәkәrli mexaniki nәqliyyat vasitәlәri dә motosikletlәrә bәrabәr tutulur);

27) moped — iş hәcmi 50 kub santimetrdәn çox olmayan mühәrriklә hәrәkәtә gәtirilәn vә maksimum konstruksiya sürәti saatda 50 kilometrdәn yüksәk olmayan iki vә ya üç tәkәrli nәqliyyat vasitәsidir (asma mühәrrikli velosipedlәr

vә oxşar xüsusiyyәtli digәr nәqliyyat vasitәlәri dә mopedlәrә bәrabәr tutulur);

28) velosiped — әlil arabaları istisna olmaqla, idarә edәn şәxsin әzәlә enerjisi ilә, xüsusәn pedalların vә ya dәstәklәrin kömәyi ilә hәrәkәtә gәtirilәn hәr hansı nәqliyyat vasitәsidir;

29) nәqliyyat vasitәsinin dayanması — adamların minmәsi vә ya düşmәsi, yaxud yüklәrin yığılması vә ya boşaldılması üçün zәruri olan vaxt әrzindә nәqliyyat vasitәsinin hәrәkәtsiz vәziyyәtә gәtirilmәsidir;

30) mәcburi dayanma — texniki nasazlıq vә ya aparılan yükün, sürücünün (sәrnişinin) vәziyyәtinin vә ya yolda maneә yaranmasının doğurduğu tәhlükә üzündәn nәqliyyat vasitәsinin hәrәkәtinin dayandırılmasıdır;

31) nәqliyyat vasitәsinin durması — әgәr nәqliyyat vasitәsi digәr yol istifadәçisi vә ya hәr hansı maneә ilә toqquşmanın qarşısını almaq vә ya hәrәkәt qaydalarının göstәrişlәrini yerinә yetirmәk sәbәblәrindәn başqa digәr

sәbәblәrә görә hәrәkәtsiz vәziyyәtә gәtirilmişdirsә vә onun dayanması adamların minmәsi vә ya düşmәsi, yaxud yüklәrin yığılması vә ya boşaldılması üçün zәruri olan vaxtla mәhdudlaşmırsa, nәqliyyat vasitәsi durmuş hesab edilir;

32) parklanma — nәqliyyat vasitәsinin onun üçün xüsusi ayrılmış müvafiq qaydada işarәlәnmiş yerdә durmasıdır;

33) yol hәrәkәti iştirakçısı — hәrәkәt prosesindә piyada, nәqliyyat vasitәsinin sürücüsü, sәrnişin, velosipedçi, mal-qara ötürәn qismindә iştirak edәn, habelә avtomobil yollarından, küçәlәrdәn, dәmiryol keçidlәrindәn vә ya nәqliyyat vasitәlәri ilә adamların vә yüklәrin daşınması üçün nәzәrdә tutulmuş digәr yerlәrdәn istifadә edәn şәxsdir;

34) sürücü — hәr hansı növ nәqliyyat vasitәsini idarә edәn şәxsdir (sürücülüyü öyrәdәn avtomobil tәlimatçısı da sürücüyә bәrabәr tutulur);

35) sәrnişin — nәqliyyat vasitәsindә hәrәkәtdә olan, lakin onun idarә edilmәsinә aidiyyәti olmayan şәxsdir;

36) piyada — nәqliyyat vasitәlәrindәn kәnarda yol hәrәkәtindә iştirak edәn vә yolda hәr hansı iş görmәyәn şәxsdir (mühәrriksiz әlil arabalarında gedәn, velosiped, moped vә ya motosiklet aparan, kirşә, әl arabası, uşaq vә ya әlil arabası aparan şәxslәr dә piyadaya bәrabәr tutulur);

37) velosipedçi — әlil arabaları istisna olmaqla, velosipedi idarә edәn şәxsdir;

38) mal-qara ötürәn — mal-qaranı, yük vә ya minik heyvanlarını yoldan keçirәn şәxsdir;

39) ötmә — hәrәkәt etdiyi zolağı dәyişmәklә hәrәkәtdә olan bir vә ya bir neçә nәqliyyat vasitәsini ötüb keçmәkdir;

40) üstünlük — nәzәrdә tutulan istiqamәtdә digәr hәrәkәt iştirakçılarına nisbәtәn ilk növbәdә hәrәkәt etmәk hüququdur;

41) yol vermәk — sürücünün hәrәkәti davam etdirmәsi vә ya yenidәn hәrәkәtә başlaması, hәr hansı manevr etmәsi başqa nәqliyyat vasitәlәrinin sürücülәrini qәflәtәn hәrәkәt istiqamәtini vә ya sürәti dәyişdirmәyә mәcbur edә bilәcәyi halda, onun hәrәkәti davam etdirmәmәsi vә ya yenidәn hәrәkәtә başlamaması, manevr etmәmәsidir;

42) mәhdudiyyәtli görünmә — duman, yağış, qar vә başqa şәraitdә, habelә toranlıqda yolun 300 metrdәn az mәsafәdә görünmәsidir;

43) yol-nәqliyyat hadisәsi — yollarda, küçәlәrdә, meydanlarda, dәmiryol keçidlәrindә nәqliyyat vasitәlәrinin hәrәkәti prosesindә baş verәn vә adamların hәlakına vә ya müxtәlif dәrәcәli bәdәn xәsarәti almasına, heyvanların vә ya hәrәkәtsiz maneәnin vurulmasına, nәqliyyat vasitәlәrinin, yolların, qurğuların zәdәlәnmәsinә vә ya başqa maddi zәrәr dәymәsinә sәbәb olan hadisәdir;

44) ümumi istifadәdә olan nәqliyyat vasitәsi - sәrnişin daşınması üçün nәzәrdә tutulmuş, müәyyәn edilmiş marşrut üzrә tәyin edilmiş dayanacaqlarla hәrәkәt edәn nәqliyyat vasitәsidir (avtobus, trolleybus, tramvay);

45) mütәşәkkil nәqliyyat dәstәsi - qarşıda qırmızı vә ya göy sayrışan işıq vә xüsusi sәs siqnalı ilә tәchiz edilmiş operativ nәqliyyat vasitәsinin müşayiәti ilә bir hәrәkәt zolağında bir-birinin ardınca faraları yandırılmış vәziyyәtdә hәrәkәt edәn üç vә ya daha artıq mexaniki nәqliyyat vasitәsindәn ibarәt olan dәstәdir;

46) avtoqatar - bir mexaniki nәqliyyat vasitәsinә qoşularaq birlikdә hәrәkәt edәn bir neçә nәqliyyat vasitәsindәn ibarәt tәrkibdir;

47) icazә verilәn maksimum kütlә - istehsalçı müәssisә tәrәfindәn müәyyәn edilmiş, nәqliyyat vasitәsinin sürücü, sәrnişin vә yüklә birlikdә yol verilәn kütlәsinin yuxarı hәddidir. Avtoqatarın icazә verilәn maksimum kütlәsi tәrkibә daxil olan nәqliyyat vasitәlәrinin icazә verilәn maksimum kütlәlәrinin cәmindәn ibarәtdir;

image

image

48) sutkanın qaranlıq vaxtı - sutkanın günәş batandan günәş çıxanadәk olan müddәtidir;

49) yaşayış mәntәqәsi - giriş vә çıxışları müvafiq olaraq image 5.22, 5.23, 5.24, image 5.25 nişanları ilә işarәlәnmiş, әhalinin yığcam mәskunlaşdığı әrazidir. Ağ fonu olan 5.22 vә 5.23 nişanları

yaşayış mәntәqәlәrindә hәrәkәt qaydalarını tәnzimlәyәn müvafiq tәlәblәrin tәtbiq olunduğunu, göy fonu olan

image 5.24 vә image 5.25 nişanları yaşayış mәntәqәlәrindә hәrәkәt qaydalarını tәnzimlәyәn müvafiq tәlәblәrin bu yolda tәtbiq olunmadığını göstәrir;

50) yaşayış zonası – yaşayış mәntәqәsinin giriş vә çıxışları müvafiq olaraq image 5.51 vә image 5.52 nişanları

ilә işarәlәnmiş hissәsidir.